Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego na lata 2023-2028
Sejmik Województwa Śląskiego uchwałą Nr VII/6/8/2024 przyjął 21.10.br. Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego na lata 2023-2028 (Pgowś2028), który określa cele i kierunki działań w gospodarce odpadami oraz główne zadania stojące przed samorządami i przedsiębiorcami wynikające z przepisów prawa krajowego i UE. Przygotowany plan inwestycji to 13 instalacji termicznego przetwarzania odpadów, a łączny szacunkowy koszt tych inwestycji to blisko 7 mld zł.
Przyjęty dokument określa cele i kierunki działań w gospodarce odpadami w województwie śląskim, uwzględniając obowiązującą hierarchię sposobów postępowania z nimi oraz kluczowe zadania stojące przed samorządami i przedsiębiorcami które muszą być zrealizowane celem osiągnięcia przez gminy coraz wyższych, określonych prawnie poziomów recyklingu.
Jednymi z głównych celów określonych w Pgowś2028 są: zapobieganie powstawaniu odpadów (ZPO), rozwój selektywnego zbierania i poprawa jakości recyklingu frakcji surowcowych, zwiększenie recyklingu organicznego (rozwój selektywnego zbierania, propagowanie kompostowania bioodpadów „u źródła” przez mieszkańców), eliminacja składowania oraz odzysk energii w procesach termicznego przekształcania pozostałości z przetwarzania odpadów nie nadających się do recyklingu – podkreśla dr Lidia Sieja, ekspertka gospodarki zasobami i odpadami.
Opracowany w ramach Pgowś2028 Plan inwestycyjny zawiera wykaz planowanych przedsięwzięć w zakresie modernizacji istniejącej infrastruktury w sektorze gospodarki odpadami komunalnymi, oraz wykaz nowych inwestycji przewidzianych do realizacji. Jako plany inwestycyjne dokument wymienia m.in. trzynaście nowych instalacji termicznego przekształcania odpadów o łącznej mocy przerobowej 486 tys. ton rocznie, obok istniejących w regionie dwóch instalacji termicznego przekształcania odpadów (współspalarni - elektrociepłowni w Zabrzu, która ma być modernizowana i współspalarni - cementowni w Rudnikach).
Opracowanie Pgowś2028 wraz z Planem inwestycyjnym było dużym wyzwaniem, zwłaszcza mając na uwadze wejście w życie w grudniu 2023 r. nowelizacji rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 23 listopada 2023 r. w sprawie sposobu i formy sporządzania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami oraz wzoru planu inwestycyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 2574) w momencie kiedy projekt Pgowś2028 był już zaopiniowany przez Ministra Klimatu i Środowiska. W związku z tym konieczne było dostosowanie projektu Pgowś2028 i przede wszystkim Planu inwestycyjnego do wymogów określonych w nowym rozporządzeniu oraz ponowne przeprowadzenie procesu uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko, opiniowania i konsultacji społecznych projektu dokumentu. Wydłużyło to okres jego realizacji, ale dzięki temu Pgowś2028 jest pierwszym w kraju planem wojewódzkim przygotowanym wg aktualnego stanu prawnego, zgodnie ze wzorem znowelizowanego rozporządzenia – mówi Mariusz Kalisz, koordynujący prace na przygotowaniem Pgowś2028
IETU jako lider konsorcjum opracowującego Pgowś2028 był odpowiedzialny za część dotyczącą gospodarki odpadami komunalnymi, przygotowanie Planu Inwestycyjnego, opracowanie Prognozy Oddziaływania na Środowisko, przeprowadzenie procesu opiniowania i konsultacji społecznych oraz uzgodnienie projektu planu z Ministrem Klimatu i Środowiska. Po stronie GIG było opracowanie dokumentu w zakresie odpadów z sektora gospodarczego i odpadów niebezpiecznych.
W Pgowś2028 sformułowano również problemy występujące w województwie śląskim w gospodarce odpadami komunalnymi. Są to m.in.:
- niewystarczająca liczba PSZOK wraz z punktami napraw i przygotowania do ponownego użycia, do których wszyscy mieszkańcy mieliby łatwy i nieograniczony dostęp
- niewystarczające działania kontrolne instalacji do przetwarzania odpadów, zwłaszcza w zakresie spełniania warunków określonych w przepisach prawnych,
- brak aktualnych badań składu morfologicznego oraz właściwości fizycznych i chemicznych odpadów,
- wciąż zbyt niska świadomość społeczeństwa w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi w tym zasadności ich selektywnego zbierania, a także potrzeby ograniczania wytwarzania odpadów oraz marnowania żywności,
- niewystarczająca ilość działań edukacyjnych na poziomie lokalnym w temacie właściwego postępowania z odpadami komunalnymi,
- wzrost kosztów związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi nie przekładający się na wyższe poziomy przygotowania do ponownego użycia i recyklingu,
- niewystarczająca infrastruktura do recyklingu wszystkich frakcji odpadów, w szczególności OZiB,
- niewystarczająca partycypacja producentów w kosztach zagospodarowania odpadów powstałych z ich produktów,
- projektowanie produktów uniemożliwiające ich łatwy recykling,
- minimalizacja uciążliwości odorowych powodowanych przez przedsięwzięcia gospodarki odpadami.