Zmarła dr Elżbieta Kulka – kondolencje
Z głębokim żalem zawiadamiamy, że w dniu 9.03.2025 zmarła po ciężkiej chorobie
śp.
dr Elżbieta Kulka
(1948-2025)
emerytowany, wieloletni pracownik naukowy Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych.
Odeszła osoba mądra, wrażliwa i serdeczna. Oddana pracy naukowej i sprawom Instytutu. Ciesząca się szacunkiem, uznaniem i sympatią. Będzie nam jej brakowało.
Na zawsze pozostanie w naszej pamięci.
Rodzinie i Najbliższym wyrazy współczucia i żalu składają
Dyrekcja, Rada Naukowa i Pracownicy IETU
W sobotę - 15 marca 2025, o godz.10:45 odprawiona zostanie Msza Święta pogrzebowa z wystawioną trumną w kościele św. apostołów Piotra i Pawła przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. Pogrzeb odbędzie się w poniedziałek - 17 marca 2025 o godz. 14.00 w Radomsku.
Sylwetka naukowa
Dr Elżbieta Kulka była absolwentką Wydziału Biologii Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie uzyskała tytuł magistra biochemii. W 1996 r. obroniła na Wydziale Farmaceutycznym Śląskiej Akademii Medycznej pracę doktorską „Referencyjne stężenia ołowiu we krwi dzieci, jako kryteria oceny narażenia środowiskowego”.
Od 1973 r. pracowała w Instytucie, gdzie przez ponad 40 lat prowadziła badania naukowe z zakresu toksykologii środowiskowej. Jej prace koncentrowały się na ocenie narażenia populacji ludzkiej terenów zdegradowanych i zurbanizowanych, a szczególnie dzieci, na oddziaływanie zanieczyszczeń środowiskowych, metali toksycznych (ołów, kadm).
Większość badań dr Elżbieta Kulka przeprowadziła w województwie śląskim współpracując ze wszystkimi szczeblami samorządu, instytucjami infrastruktury społecznej oraz jednostkami naukowymi resortów zdrowia i środowiska.
Badania rozpoczęła w latach 80. od oceny narażenia na metale toksyczne grup populacji ludzkich z rejonów przemysłowych (zawierciańsko-olkuski i GOP). Skupiała się na ocenie narażenia wrażliwego organizmu dziecka na metale ciężkie drogą pokarmową ze szczególnym uwzględnieniem żywności produkowanej w regionie. W kolejnych badaniach zajmowała się szacowaniem ryzyka zdrowotnego dzieci przedszkolnych, narażonych na ołów. W latach 1998-1999 modelowym projektem objęto dziesięć przedszkoli z pięciu miastach: Mysłowice, Sosnowiec, Piekary Śląskie, Tarnowskie Góry, Miasteczko Śląskie, zlokalizowanych w rejonach oddziaływania emisji metali ze źródeł przemysłowych i tras komunikacyjnych.
Wspomagając działania profilaktyczne przeznaczone dla dzieci i młodzieży regionu dr Elżbieta Kulka wykonała w 2003 r. ocenę jakości środowiska miejscowości uzdrowiskowych i wypoczynkowych w województwie śląskim, w aspekcie ich przydatności jako ośrodków profilaktyki zdrowotnej i rekreacji dla dzieci. W 2004 r. wykonała ocenę narażenia na ołów i kadm dzieci uczęszczających do przedszkoli w Olkuszu, która stała się podstawą do zaproponowania działań profilaktycznych w ramach lokalnego planu działań na rzecz środowiska i zdrowia dla gminy Olkusz.
Wśród zrealizowanych w 2007 r. prac znalazły się: „Ocena zanieczyszczenia metalami toksycznymi (Pb, Cd) placów zabaw na obszarze oddziaływania emisji z huty metali nieżelaznych”, „Ocena narażenia dzieci i ryzyka zdrowotnego wynikającego z zanieczyszczenia środowiska metalami toksycznymi i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi”. Nadrzędnym celem tych prac jest ograniczenie narażenia dzieci na metale toksyczne (ołów, kadm), wynikającego z zanieczyszczenia placów zabaw, zlokalizowanych na obszarze oddziaływania emisji z Huty Metali Nieżelaznych Szopienice S.A. Odzwierciedleniem stanu zanieczyszczenia placów zabaw były wyniki oszacowania narażenia dzieci oraz ryzyka zdrowotnego, scharakteryzowanego na podstawie porównania dawek ołowiu i kadmu, pobranych z glebą drogą pokarmową, z dawkami określonymi jako PTWI - dopuszczalne pobranie tygodniowe, ze wszystkich źródeł środowiskowych.
Wyniki przeprowadzonych badań ułatwiały władzom administracyjnym i samorządowym oraz kierownictwu ocenianych obiektów podejmowanie właściwych decyzji, w zakresie działań zmierzających do ograniczenia narażenia dzieci na trucizny środowiskowe.
Wyniki badań dr Elżbiety Kulki stanowiły podstawę do rozwiązywania problemów wynikających z narażenia dzieci na zagrożenia środowiskowe zarówno indywidualnych (pojedynczych osób), jak i zespołowych (przedszkola, szkoły, osiedla), w układzie lokalnym i regionalnym.
Aktywność dr Elżbiety Kulki jest przykładem łączenia działań w obszarze zdrowia i środowiska, których podstawę stanowiła stale poszerzana wiedza o narażeniu dzieci na metale toksyczne, wymiana informacji i doświadczeń oraz dialog społeczny. Wyniki badań naukowych były przekazywane rodzicom badanych dzieci wraz z indywidualnie opracowanymi zaleceniami postępowania profilaktycznego, a także popularyzowane za pośrednictwem opracowywanych i wydawanych materiałów edukacyjnych łączących zagadnienia profilaktyki zdrowotnej i ochrony środowiska. Działania dr Elżbiety Kulki podejmowane w celu popularyzacji problematyki wpływu czynników środowiskowych na zdrowie, a szczególnie działań profilaktycznych zasługują na najwyższe uznanie.
Dr Elżbieta Kulka brała udział w realizacji wielu projektów badawczych, krajowych i zagranicznych. Była autorką i współautorką ok. 30 prac opublikowanych, ok. 50 referatów prezentowanych na konferencjach i zjazdach naukowych oraz ponad 70 opracowań naukowych.
Była aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Toksykologicznego, członkiem Grupy Roboczej MAB-10: „Człowiek w zagłębiu przemysłowym” Polska Akademia Nauk, Polski Komitet Narodowy UNESCO-MAB oraz członkiem Komitetu Sterującego CEHAPE „Przyszłość naszych dzieci”.
Została uhonorowana Srebrną Odznaką Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego (1982), Srebrną Odznaką za Zasługi dla Gospodarki Przestrzennej (1985) oraz Złotą Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Śląskiego (2007).
W 1998 r. otrzymała Nagrodę Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie ochrony środowiska, gospodarki wodnej, geologii, leśnictwa i ochrony przyrody za Program Edukacyjny „Nasze środowisko – jak w nim żyć”, a w 2005 r. Nagrodę Ministra Środowiska za szczególne osiągnięcia naukowo-badawcze w zakresie ochrony, kształtowania i użytkowania środowiska oraz jego zasobów za promocję działań na rzecz Środowiska i zdrowia wśród administracji rządowej, władz samorządowych, środowisk gospodarczych, środowiska naukowych, organizacji ekologicznych i konsumenckich. W 2003 r. otrzymała nagrodę naukową za najlepszą pracę opublikowaną w kwartalniku „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”, w latach: 2001-2002, przyznana przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, na wniosek Jury Nagród Naukowych. Tytuł pracy: „Wstępna ocena przydatności biokinetycznego modelu zintegrowanego narażenia na ołów (IEUBK), do szacowania narażenia dzieci przedszkolnych”. Bromat. Chem. Toksykol. XXXIV, 2001 r., s.159 - 164.