W gronie ekspertów o adaptacji w miastach do zmian klimatu

„Wczujmy się w klimat – adaptacja w mieście” pod takim hasłem odbyła się debata ekspercka zorganizowana w ramach projektu Ministerstwa Środowiska „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców”. W spotkaniu, które odbyło się 21 lutego w Łodzi, wziął udział Paweł Sałek, wiceminister środowiska, pełnomocnik rządu ds. polityki klimatycznej. Komentarze eksperckie przedstawiły również przedstawicielki IETU – dr inż. arch. Justyna Gorgoń, dr Janina Fudała oraz dr n. med. Ewa Błaszczyk.

Dyskusja koncentrowała się na roli samorządów, przedsiębiorców i społeczeństwa w kreowaniu miasta przygotowanego na konsekwencje zmian klimatu, a także na rozwiązaniach, dzięki którym miasta mogą lepiej przystosować się do zagrożeń klimatycznych występujących obecnie i spodziewanych w przyszłości.

Projekt ten jest niezwykle istotny dla ośrodków miejskich ze względu na konieczność poprawy bezpieczeństwa i jakości życia ich mieszkańców. Dzięki niemu miasta będą w mniejszym stopniu narażone na wpływ zmian klimatycznych – powiedział wiceminister Paweł Sałek.

Wiceminister Paweł Sałek zwrócił uwagę na potencjał instytutów resortowych, które razem z firmą Arcadis przygotowują 44 miejskie plany adaptacji do zmian klimatu. Instytuty stale się rozwijają i wchodzą w nowe obszary współpracy.

W trakcie 4 paneli eksperci podkreślali, że adaptacja służy poprawie jakości życia w mieście, której coraz ważniejszym elementem jest stan środowiska. Działania adaptacyjne podejmowane w miastach wymagają, z jednej strony silnego wsparcia organizacyjnego i prawnego na poziomie krajowym, z drugiej zaś świadomego społeczeństwa i jednostek odpowiedzialnych za ich wdrażanie na poziomie lokalnym.

W panelu dotyczącym terenów o intensywnej zabudowie, moderowanym przez dr inż. arch. Justynę Gorgoń, eksperci zwracali uwagę, że struktura przestrzenna miast oraz intensywność ich zabudowy są przyczyną występowania wielu specyficznych zagrożeń miejskich związanych ze zmianami klimatu i powodują wzmocnienie negatywnych skutków zjawisk klimatycznych. Z tego względu działania adaptacyjne w miastach powinny być ukierunkowane na ochronę mieszkańców miast przed negatywnymi skutkami zagrożeń, takich jak miejska wyspa ciepła, utrzymywanie się temperatur ekstremalnych czy powodzi miejskich.

Tereny zabudowy miejskiej o wysokiej intensywności to kwintesencja miasta i podstawowy budulec tkanki miejskiej – podkreśliła dr inż. arch J. Gorgoń. – Równocześnie tereny te z uwagi na swój charakter mogą być generatorem specyficznych problemów środowiska miejskiego związanych ze zmianami klimatu. Głównymi zjawiskami – problemami integralnie związanymi z intensywną zabudową miejską, jej rozkładem przestrzennym i strukturą materiałową – są miejskie wyspy ciepła oraz problemy wynikające z nadmiernego uszczelnienia gruntów miejskich. Konsekwencje wynikające z nich to: podtopienia i powodzie miejskie, ale także uszczuplenie powierzchni biologicznie czynnej, nieprzyjazna, przegrzana, pozbawiona zieleni przestrzeń publiczna, brak dostępu do terenów zielonych. Wszystko to skutkuje pogorszeniem warunków życia mieszkańców i zwiększeniem narażenia ich zdrowia i życia.

 W dyskusji skoncentrowano się na problemach towarzyszących zjawisku miejskiej wyspy ciepła. Dr Janina Fudała poinformowała, że przeprowadzone w IETU dla kilkudziesięciu miast porównanie zdjęć satelitarnych z lat 80. XX wieku i obecnych pokazuje wzrost temperatury na terenie miast o ok. 3°C. Obszary o podwyższonej temperaturze to nie tylko centra miast i obszary historyczne, ale także tereny usługowe, tereny zakładów produkcyjnych oraz tereny poprzemysłowe.

W gospodarowaniu przestrzenią istnieje potrzeba zmiany rozumienia konstytucyjnego prawa własności, tak aby dobro wspólne miało pierwszeństwo przed partykularnym interesem właścicieli gruntów. Istnieje potrzeba narzędzi w skali makro, które pozwolą ograniczyć proces rozprzestrzeniania się zabudowy oraz potrzeba promowania wysokointensywnego budownictwa z zielonymi mikrorozwiązaniami – powiedział prof. dr hab. inż. arch. Piotr Lorens prezes Towarzystwa Urbanistów Polskich.

Eksperci szczególnie mocno podkreślali znaczenie rozszczelnienia terenów utwardzonych i wprowadzanie błękitno-zielonej infrastruktury. To działanie pierwszoplanowe w zakresie przystosowywania miasta do prognozowanej większej ilości i intensywności opadów oraz wzrostu temperatury.

Z kolei dr Ewa Błaszczyk zwróciła uwagę na konieczność stałego informowania mieszkańców o zagrożeniach i skutkach zdrowotnych jakie mogą powodować zmiany klimatu. Budowanie świadomości mieszkańców jest podstawą do sukcesu wdrażania działań adaptacyjnych.

Podsumowując dyskusję Szymon Tumielewicz, dyrektor departamentu zrównoważonego rozwoju i współpracy międzynarodowej w Ministerstwie Środowiska, stwierdził, że opinie i sugestie eksperckie znajdą przełożenie na realizowany projekt. Poinformował także, że resort chciałby konferencję podsumowującą projekt zorganizować w trakcie Szczytu Klimatycznego w Katowicach w grudniu br.

Relacja z debaty jest dostępna na profilu #wczujmy się w klimat

Prezentacja