Zaproszenie na webinarium IETU – Zmiany zagospodarowania zlewni w ujęciu historycznym na przykładzie zlewni Rawy i zlewni Pszczynki, 24.11.2021
Prowadzący: Andrzej Woźnica – Uniwersytet Śląski, Śląskie Centrum Wody, Wanda Jarosz – Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych,
pozostali autorzy: Damian Absalon, Lucyna Sadzikowska, Joanna Strońska-Przybyła, Jan Gąsior, Julia Kuczek – Uniwersytet Śląski
Użytkowanie gruntów w różny sposób kształtuje obszar zlewni, wpływając między innymi na ciągłość cieków wodnych, wielkość retencji czy zagrożenie wystąpienia suszy i powodzi. Analiza porównawcza historycznego i obecnego pokrycia / użytkowania terenu pomaga lepiej zrozumieć tendencje zmian zachodzących w trakcie przekształceń związanych z uprzemysłowieniem i gospodarczym rozwojem Górnego Śląska.
W oparciu o historyczne mapy z lat 1663-1860 opracowano zagospodarowanie zlewni dwóch rzek Pszczynki oraz Rawy, które porównano z aktualnym pokryciem terenu na podstawie danych CORINE LAND COVER 2018.
Pszczynka jest lewym dopływem Wisły o długości 45,26 km, przepływa przez Pszczynę. Na rzece znajduje się zbiornik retencyjny Łąka.
Rawa, rzeka o długości 19,4 km, jest prawym dopływem Brynicy, która przez Przemszę zasila Wisłę. Choć analiza XVIII-wiecznych map pokazuje, że Rawa w tamtym okresie wpływała bezpośrednio do Przemszy. Rzeka przepływa przez Świętochłowice, Chorzów, Katowice i Mysłowice. Na mapie Rawa była odwzorowana po raz pierwszy przez Andreasa Hindenberga w roku 1636.
Zmiany zagospodarowania zlewni obejmują najczęściej: zabudowę nowych powierzchni, często przekwalifikowanych z użytków rolnych, budowę utwardzonych (asfalt, beton) dróg, zwiększenie uszczelnienia zlewni, regulację rzeki (ubezpieczenie brzegów, mosty, kładki), przykrycie rzeki, zabudowę doliny rzecznej. W dobie zmian klimatu skutki zagospodarowania zlewni prowadzące do wzrostu jej uszczelnienia są coraz silniej widoczne i bardziej dotkliwe poprzez zmniejszenie retencji w zlewni oraz przyspieszenie odpływu wód opadowych.
Analizy archiwalnych map pokazują znaczące zmiany zagospodarowania przestrzennego obu zlewni na przestrzeni od XVII do XXI wieku. Szczególnie dotyczy to zlewni Rawy, gdzie wyraźnie wzrosła powierzchnia obszarów zurbanizowanych, kosztem zmniejszenia się areału gruntów ornych i lasów. Znacząco zmienił się również przebieg i długość cieków wodnych. W zlewni Pszczynki widać wyraźnie, że zmiana sposobu gospodarowania wodami przełożyła się na zmianę liczby i powierzchni zbiorników wodnych.
Analizy historii zmian zagospodarowania przestrzennego i sposobu gospodarowania wodami w zlewniach wydają się szczególnie ważne w dobie zmian klimatu. Pozwalają zidentyfikować przyczyny współczesnych problemów takich jak: zły stan wód, niedobór lub nadmiar wody w mieście, susza hydrologiczna, brak terenów podmokłych, mała liczba miejsc do rekreacji. Pozwalają również spojrzeć na historyczne sposoby gospodarowania jako inspirację do wprowadzenia „nowoczesnych” rozwiązań opartych na przyrodzie (Nature Based Solution – NBS).
Data i miejsce seminarium:
24 listopada 2021, g. 13.00
Udział w Webinarium jest bezpłatny.
Spotkanie prowadzone będzie na platformie MS Teams.
Prosimy o rejestrację on-line do 23 listopada 2021 r.
Po rejestracji zgłoszenia uczestnicy otrzymają automatyczne potwierdzenie zarejestrowania oraz dzień przed webinarium link do spotkania on-line.