Chcemy ograniczyć beton w miastach, potrzebujemy zieleni

W ramach inicjatywy Ministerstwa Klimatu i Środowiska „Koniec z betonem w centrach miast” odbyło się międzyresortowe spotkanie koordynacyjne z udziałem Wiceministra Klimatu i Środowiska Ireneusza Zyski. W spotkaniu, poświęconym działaniom w zakresie adaptacji miast do zmian klimatu, IETU reprezentowali dr hab. Marta Pogrzeba, prof. IETU, Sekretarz Naukowy oraz Piotr Cofałka Zastępca Dyrektora ds. Badań i Rozwoju.

Inicjatywa „Koniec z betonem w centrach miast”, realizowana w ramach programu „Polski Ład”, to odpowiedź na nadmiar betonu w miastach - nieprzepuszczalne powierzchnie, czyli betonowe place i parkingi, zwartą zabudowę i wielkopowierzchniowe obiekty usługowe. Jej celem jest przede ograniczanie betonu i asfaltu w centrach miast, nasadzenia drzew i krzewów, tworzenie parków kieszonkowych oraz stosowanie zielonych ścian i dachów.

W trakcie dyskusji Ireneusz Zyska Wiceminister Klimatu i Środowiska podkreślił, że zieleń ma duży wpływ na funkcje społeczne i gospodarcze w miastach, w tym na podniesienie jakości życia, zdrowie człowieka, wzrost wartości nieruchomości, czy oszczędzanie energii potrzebnej do ogrzewania lub chłodzenia budynków.

Dr hab. Marta Pogrzeba zwróciła uwagę na rozwiązanie dotyczące łagodzenia skutków zmian klimatu w mieście opracowywane w projekcie Mod4Grin, czyli samowystarczalny, inteligentny system modułowy zielonej infrastruktury miejskiej. W tym roku rozpocznie się na terenie IETU testowanie rozwiązania. Prowadzący badania naukowcy z IETU i Norwegii proponują, aby ściany i dach oraz najbliższe otoczenie modułu obsadzane były rodzimymi wybranymi roślinami dzikimi pochodzącymi z lokalnej flory. Dobór gatunków opiera się na podobieństwie wymagań siedliskowych między murawami suchymi a ekstensywnymi siedliskami zielonych dachów.

Ponadto dr hab. Marta Pogrzeba wspomniała o uwagach IETU, związanych z ponownym wykorzystaniem i recyklingiem gruntów w miastach, do stanowiska rządu RP do dokumentu Strategii Unii Europejskiej na rzecz ochrony gleb 2030 Korzyści dla zdrowych gleb dla ludzi, żywności, przyrody i klimatu.

W spotkaniu uczestniczyli także przedstawiciele Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Rozwoju i Technologii, Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego oraz dyrektorzy i pracownicy Instytutu Ochrony Środowiska PIB oraz Instytutu Rozwoju Miast i Regionów.

Więcej informacji na temat spotkania

Warto nadmienić, że tematyka ograniczania skutków uszczelnienia powierzchni w miastach, a szczególnie w ich centrach leży w obrębie zainteresowań naukowców IETU. Dużym wyzwaniem było wyznaczenie zasięgu miejskiej wyspy ciepła dla miast Aglomeracji Górnośląskiej do czego zastosowano pośrednią metodę wyznaczania cech powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła (PMWC) na podstawie zdjęć termalnych z satelity Landsat za okres 2015-2017, a do interpretacji i analiz opracowano własne modele i metody. Tereny uszczelnione zajmują znaczny procent obszaru zurbanizowanego położonego w centralnej części Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Miastem o najwyższym stopniu uszczelnienia gruntów są Świętochłowice – ponad połowa powierzchni miasta jest uszczelniona. Niezwykle ważne jest to, że na podstawie zasięgu PMWC można określić wielkości populacji potencjalnie narażonej na nadmiernie podwyższone temperatury powietrza oraz ustalić ryzyko wystąpienia niepożądanych efektów zdrowotnych wynikające z narażenia na wysokie temperatury.

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w monografii „Obszary miejsko-przemysłowe wobec zmian klimatu na przykładzie miast centralnej części Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii” pod redakcją dr inż. arch. Justyny Gorgoń.

Ograniczanie powierzchni uszczelnionych jest jednym z działań, które zostało wpisane do Miejskich Planów Adaptacji do Zmian Klimatu – mówi Piotr Cofałka. – Tej kwestii poświęcono wiele uwagi w trakcie dyskusji z samorządami, aby przyczyniały się one również do ograniczania skutków MWC. Natomiast w projekcie SALUTE4CE, realizowanym w ramach Interreg CE, koordynowanym przez IETU, wspólnie z samorządami popularyzujemy ideę zielonej akupunktury wprowadzamy i wdrażamy rozwiązania oparte na przyrodzie (NBS) wzmacniające zieloną infrastrukturę miejską. Przykładem może być miasto Chorzów, gdzie propozycje lokalizacji parków kieszonkowych, zielonych ścian otrzymano od mieszkańców.