We Wrocławiu 28 marca 2018 r. odbyło się kolejne spotkanie z cyklu regionalnych konferencji konsultacyjnych projektu Polityki Surowcowej Państwa (PSP). Głównym tematem dyskusji i prezentacji był III filar: „Pozyskiwanie surowców z odpadów, ich zamienniki oraz rekultywacja i remediacja”. W spotkaniu uczestniczył Jan Skowronek, Dyrektor IETU.

Regionalne konsultacje dążą do wspólnego wypracowania wdrażanej polityki surowcowej, takich jak regulacje prawne, organizacyjne czy ekonomiczne.

Jak zamienić odpad w surowiec – to główna teza, która zdominowała dyskusje, w których wzięli udział Główny Geolog Kraju i zarazem Pełnomocnik rządu ds. polityki surowcowej państwa prof. Mariusz Orion Jędrysek, wiceminister środowiska Sławomir Mazurek, przedstawicie dolnośląskich przedsiębiorstw górniczo-wydobywczych oraz przedstawicie ośrodków naukowo-badawczych. Konferencja zgromadziła około 350 osób.

Zasoby surowców, które wydobywamy są ograniczonym zasobem, toteż coraz częściej zwraca się uwagę na surowce pozyskiwane ze źródeł wtórnych, najczęściej pochodzenia antropogenicznego (odpadów). Z punktu widzenia ochrony środowiska gospodarowanie odpadami jest ważnym elementem, który został ujęty przez Komisję Europejską. Przyjęła ona plan działań dotyczący Gospodarki o Obiegu Zamkniętym (GOZ). Ideą GOZ jest ograniczenie ilości odpadów poprzez krążenie surowców w obiegu – tak długo, jak tylko się da. W dokumencie wyszczególniono takie materiały, jak tworzywa sztuczne, odpady żywności, surowce krytyczne, odpady rozbiórkowe i budowlane oraz biomasę i bioprodukty. Celem jest to, żeby surowiec użyty do produkcji był jak wielokrotnie wykorzystywany, a odpad po nim został odpowiednio zagospodarowany, z uwzględnieniem ekonomii i środowiska. Przyczyni się do tworzenia niskoemisyjnej i innowacyjnej gospodarki kraju. Z tego względu GOZ jest również elementem Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2022 i oczywiście Polityki Surowcowej Państwa.

W Polsce przygotowywany jest obecnie dokument pt. „Mapa drogowa transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym”. Chodzi o stworzenie odpowiednich ram prawnych dla GOZ. – Chcemy, aby GOZ było kołem zamachowym gospodarki Polski. Bardzo dobrze, że pozyskiwanie surowców z odpadów jest szeroko wpisane w projekt PSP – powiedział Sławomir Mazurek.

– Ważnym celem Polityki Surowcowej Państwa jest pozyskanie szczegółowej wiedzy na temat surowców mineralnych z odpadów oraz wzmacnianie rynku surowców wtórnych wytworzonych na bazie surowców mineralnych z odpadów. Stanowi to jeden z czynników stymulujących rozwój gospodarki w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Istotne jest także dążenie do poprawienia efektywności technologii wykorzystywanych w procesach przemysłowych - dodał prof. Jędrysek.

Zaznaczył również, że obecnie w Polsce brakuje narzędzi do zarządzania tymi zagadnieniami, stąd potrzeba powołania Polskiej Agencji Geologicznej, która zajęła by się m. in. sprawami rekultywacji (przywróceniu wartości przyrodniczych terenów poprzemysłowych) i remediacji (oczyszczanie gleb z substancji szkodliwych po przemyśle).

Eksperci i przedsiębiorcy wyrazili opinię, że należy całościowo spojrzeć na obszary poprzemysłowe i podejmować działania już w trakcie prowadzenia na nich aktywności przemysłowej, a nie tylko po ich zakończeniu. Należy rozwijać w tym kierunku modele biznesowe i technologie ponownego użycia surowców. Z tym zgodził się dyrektor Departamentu Polityki Surowcowej i Analiz w Ministerstwie Środowiska Hubert Schwarz, który poinformował, że już są projektowane dedykowane temu zagadnieniu programy wykonawcze w PSP (np. „Rekultywacja terenów poodkrywkowych zakładów górniczych eksploatujących piaski i żwiry”). – Chcemy, poprzez politykę surowcową dać metodykę przedsiębiorcom, wówczas udam nam się uzyskać efekt środowiskowy. Mądre przewidywanie rekultywacji, już podczas prowadzonego wydobycia zaoszczędzi nawet o połowę jej koszty. Przykładem jest chociażby kierowanie gospodarowaniem masami ziemnymi i hałdami w kopalniach odkrywkowych - poinformował Hubert Schwarz.

Efekty środowiskowe wykonanej rekultywacji to m. in. zwiększenie bioróżnorodności, nadanie turystycznej i rekreacyjnej atrakcyjności terenów.

Debatujący zastanawiali się także nad zmianą terminologii „odpad”, który sugeruje materiał nie nadający się do ponownego użycia oraz nad zmianami w prawie pozwalającymi lub nakazującymi budowę np. dróg z użyciem surowców wtórnych. Jednak takie przepisy musiałyby być zgodne z implementowanymi dyrektywami unijnymi.

Wyrażono również zdanie, że szeroka debata publiczna pozwala na zwiększenie świadomości społecznej i stwarza szansę na skuteczne zakorzenienie się idei GOZ, rekultywacji i remediacji w społeczeństwie.

Kolejna konferencja konsultacyjna odbędzie się 18 kwietnia br. w Szczecinie i będzie dotyczyła IV filaru PSP: „Pozyskiwanie deficytowych surowców mineralnych drogą importu i współpracy międzynarodowej”.

Ostateczna wersja projektu PSP ma być gotowa na przełomie lat 2018/2019.

Źródło: http://psp.mos.gov.pl

Autor: Jarosław Chilmon

Zdjęcie: Paweł Derkowski