Adaptacja do zmian klimatu na Śląsku – potrzebna świadomość, wymiana doświadczeń i współpraca

Duża zmienność pogody, fale upałów i tropikalne noce, susza, intensywne opady skutkujące podtopieniami i powodziami, coraz częstsze okresy z bardzo słabym wiatrem, wichury, trąby powietrzne to skutki zmian klimatu. Działania podejmowane, aby zwiększyć odporność miast na ekstremalne zjawiska pogodowe powinny przyspieszyć. Eksperci z IETU oraz Arcadis zaproponowali zainicjowanie współpracy na poziomie regionalnym, która posłuży uzyskaniu synergii działań i inicjatyw służących adaptacji.

W trakcie Warsztatów – Adaptacja do zmian klimatu na Śląsku zorganizowanych przez naukowców i ekspertów z IETU oraz Arcadis 30 września br. w Katowicach przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego, Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, władz samorządowych miast województwa śląskiego oraz wielu instytucji dyskutowali o tym jak w skali lokalnej, metropolitalnej i regionalnej skutecznie i efektywnie sprostać wyzwaniom wynikającym ze zmian klimatu.

Dzięki inicjatywie Ministerstwa Środowiska - (projektowi „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców (44MPA)”, realizowanym w latach 2017-2019) 16 miast z województwa śląskiego ma przygotowane plany adaptacji do zmian klimatu, z których 8 zostało już przyjęte przez Rady Miast jako dokumenty miejskie.

Mając na uwadze konieczność wymiany doświadczeń i dobrych praktyk IETU oraz Arcadis wspólnie z Urzędem Marszałkowskim Województwa Śląskiego proponują utworzenie Regionalnej Grupy Roboczej ds. adaptacji do zmian klimatu inicjatywy, która zapoczątkuje szerszą współpracę samorządów w tym zakresie – otwierając warsztaty mówił dyrektor IETU dr hab. inż. Jan Skowronek.

Skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych nie uznają granic miast czy gmin. Doświadczenia z prac nad planami adaptacji dla miast naszego regionu, z których 12 należy do GZM, pokazały obszary możliwej, a nawet koniecznej współpracy.

Już sama specyfika zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego, a szczególnie jego centralnej części narzuca konieczność myślenia o współdziałaniu i współpracy w realizacji działań służących ograniczeniu emisji gazów szklarniowych i zwiększeniu odporności miast na zjawiska klimatyczne – mówiła Katarzyna Kobiela z firmy Arcadis. – Działając razem będziemy bardziej skuteczni w osiąganiu efektów środowiskowych, społecznych i gospodarczych. Będziemy efektywniej wydatkować środki finansowe.

Znaczenie inicjatywy utworzenia Regionalnej Grupy Roboczej ds. adaptacji do zmian klimatu dla wdrażania już zaplanowanych w miejskich planach adaptacji działań adaptacyjnych oraz wielopoziomowej współpracy docenił Szymon Tumielewicz, zastępca dyrektora Departamentu Zrównoważonego Rozwoju i Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Środowiska. W ramach Nowej Perspektywy Finansowej UE 2021-2027 na poziomie krajowym planuje się wsparcie wdrażania planów adaptacji do zmian klimatu w miastach objętych projektem MPA, jak również przygotowania i wdrożenia planów adaptacji do zmian klimatu dla mniejszych miast, np. powyżej przyjętego pewnego wskaźnika gęstości zaludnienia. Trwają prace nad odpowiednią demarkacją wsparcia pomiędzy krajowymi i regionalnymi programami operacyjnymi (wsparcie miast partnerów MPA na pewno z programu krajowego).

O synergii działań mitygacyjnych oraz adaptacyjnych i zwiększeniu tempa ich realizacji, a także o konieczności przygotowania regionalnych planów adaptacji mówiła Danuta Kamińska wiceprzewodnicząca zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Na kwestie finansowania ochrony klimatu i działań adaptacyjnych zwróciła również uwagę Izabela Domogała, członek zarządu Województwa Śląskiego. Podkreśliła, że aby Regionalna Grupa ds. adaptacji do zmian klimatu mogła skutecznie i efektywnie działać potrzebna jest Mapa Drogowa.

Zadaniem uczestników Warsztatów było wypracowanie rekomendacji dla Regionalnej Grupy ds. adaptacji do zmian klimatu. Dyskusja została ukierunkowana na pięć zagadnień:

• systemowe rozwiązania działań adaptacyjnych,
• Miejska Wyspa Ciepła – zasięg zagrożenia i możliwości ograniczenia,
• gospodarka wodna w miastach w świetle działań adaptacyjnych,
• projekty i działania wzmacniające odporność miast na zmiany klimatu,
• formy informacyjno-edukacyjne w zakresie mitygacji i adaptacji do zmian klimatu.

Uczestnicy warsztatów mówili jak w procesie podnoszenia odporności miast na ekstremalne zjawiska atmosferyczne ważne jest dążenie do synergii działań realizowanych przez różne podmioty publiczne oraz edukacja społeczeństwa.

Uczestnicy warsztatów mówili jak w procesie podnoszenia odporności miast na ekstremalne zjawiska atmosferyczne ważne jest dążenie do synergii działań realizowanych przez różne podmioty publiczne oraz edukacja społeczeństwa.

Współpraca i współdziałanie to najczęściej powtarzające się słowa na naszych dzisiejszych warsztatach. Praca warsztatowa pozwoliła nam na zdefiniowanie wspólnych projektów zarówno w dziedzinie infrastruktury (np. rower metropolitalny), edukacji (projekty aktywizujące) i oczywiście instytucjonalne – samo powołanie Grupy Roboczej. Cieszę się, że powołanie Regionalnej Grupy Roboczej przysłuży się szerokiej wymianie doświadczeń w zakresie mitygacji i adaptacji do zmian klimatu – powiedziała podsumowując prace warsztatowe Katarzyna Kobiela z firmy Arcadis – Priorytetowe potraktowanie kwestii edukacji społeczeństwa miast, przedstawicieli władz, administracji samorządowej, podmiotów gospodarczych i mediów będzie miało kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów ochrony klimatu i adaptacji do zmian klimatu.

Wielokrotnie w dyskusji zwracano uwagę, że warunkiem współpracy jest świadomość problemu wśród mieszkańców regionu i władz, zmiana postaw oraz gotowość na podjęcie działań.

Uczestnicy warsztatów widzą konieczność wdrażania rozwiązań systemowych zarówno na poziomie regionalnym, sub-regionalnym i metropolitalnym – podkreśliła dr inż. arch. Justyna Gorgoń z IETU. – Wśród działań o charakterze systemowym znajdą się również działania transgraniczne dotyczące regionu południowego, w szczególności związane z różnymi systemami ostrzegania o zagrożeniach w Czechach, Polsce i Słowacji.

Skoncentrowanie przestrzenne działań ograniczających emisje gazów szklarniowych i działań zwiększających odporność regionu na zjawiska klimatyczne oraz efekt skali mogą znacznie zwiększyć potencjał adaptacyjny zarówno miast, jak i regionu.

Rezultaty warsztatów zostaną przekazane Regionalnej Grupie Roboczej ds. adaptacji do zmian klimatu jako materiał wyjściowy do zainicjowania jej prac.

Patronat nad warsztatami objęli: Minister Środowiska Henryk Kowalczyk, Marszałek Województwa Śląskiego Jakub Chełstowski, Przewodniczący Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Kazimierz Karolczak oraz Prezydent Miasta Katowice Marcin Krupa.

Warsztaty spotkały się z dużym zainteresowaniem mediów, w tym lokalnych i branżowych. Poniżej prezentujemy kilka publikacji: Radio eM, Radio Piekary, Portal Gosc.pl, Portal Teraz Środowisko

Więcej informacji oraz program  na stronie Warsztatów - www.ietu.pl/warsztaty-adaptacja/